
UKRAYNA’NIN NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ ZENGİNLİĞİ
Ukrayna, nadir toprak elementleri açısından oldukça zengin bir ülke, fakat bu kaynakların büyük kısmı Rus güçlerin kontrolündeki bölgelerde mevcut. Trump, Ukrayna’nın bu kaynakları maddi ve askeri destek karşılığında ABD’ye vermesi gerektiğini savunuyor. Zelenski ise “Bu ciddi bir sohbet değil” diyerek, “Devletimizi satamam” sözleriyle durumu net bir şekilde ifade ediyor.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİNİN ÖNEMİ
Nadir toprak elementleri, modern teknoloji ve sanayide yaygın olarak kullanılan ve benzer kimyasal özellikler taşıyan 17 elementten oluşuyor. Bu elementler arasında Skandiyum (Sc), İtriyum (Y), Lantan (La), Seryum (Ce), Praseodim (Pr), Neodimyum (Nd), Prometyum (Pm), Samaryum (Sm), Evropiyum (Eu), Gadolinyum (Gd), Terbiyum (Tb), Diprosyum (Dy), Holmiyum (Ho), Erbiyum (Er), Tulyum (Tm) ve Lutesyum (Lu) bulunuyor. Bu elementler, akıllı telefonlar, bilgisayarlar, tıbbi cihazlar ve benzeri ürünlerin üretiminde kritik bir rol üstleniyor. “Nadir” olarak adlandırılmalarının sebebi, saf formlarında oldukça ender bulunmalarıdır. Dünya genelinde bu elementlerin yatakları mevcut olsa da, genelde radyoaktif elementlerle birlikte ortaya çıkıyorlar ve ayrıştırılmaları için birçok toksik kimyasal kullanılması gerekiyor. Bu nedenle, çıkarma işlemi zor ve maliyetli olabiliyor.
Ukrayna, Avrupa Birliği’nin (AB) “kritik hammadde” olarak nitelendirdiği 30 maddenin 21’ini barındırıyor. Bu elementlerin yatakları, sıklıkla Ukrayna Kristal Kalkanı’nın güneyinde, Azak Denizi’nin altında yer alıyor. Ancak bu bölgelerin çoğu şu anda Rus işgali altında. Kiev, Vinnitsiya ve Jitomir bölgelerinde ise gelecek vadeden projeler dikkat çekiyor. Ayrıca Ukrayna’da Lityum gibi kritik mineraller de bulunuyor. Ukrayna hükümetine göre ülkede 450 bin ton lityum mevcut. Şu an bu kaynaklar çıkartılmıyor, fakat gelecekte çıkarılması planlanıyor. Rusya’nın kontrolündeki bazı Lityum madenleri, Donetsk bölgesindeki Şevçenkivske ve Berdyansk bölgesindeki Kruta Balka’da yer alıyor. Kirovograd bölgesindeki Lityum yatakları ise hâlâ Ukrayna kontrolünde bulunuyor.
ABD’NİN STRATEJİK HEDEFLERİ
ABD, nadir element ve kritik mineral üretimini kontrol etme isteği, küresel tedarikinde önde gelen Çin ile rekabet etme arzusundan kaynaklanıyor. Çin, nadir toprak minerallerinin çıkarılması ve işlenmesi konusunda lider konumda olup, küresel üretim kapasitesinin %60 ila 70’ini, işleme kapasitesinin ise %90’ını elinde bulunduruyor. ABD’nin bu alandaki Çin’e olan bağımlılığı, Trump yönetiminde ulusal güvenlik ve ekonomik kaygılara yol açıyor. Nadir toprak elementleri, elektrikli araçlardan askeri teçhizata kadar gelişmiş teknolojilerin üretiminde giderek daha kritik bir öneme sahip oluyor.