E-Haberler 
DEPREM FELAKETİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
Kahramanmaraş merkezli meydana gelen deprem felaketi, Türkiye’nin ekonomik yapısını ciddi şekilde sarstı. Yapılan hesaplamalarda, bu felaketin toplam maliyetinin 100 milyar doların üzerinde olduğu ortaya çıkıyor. Devlet, sektörlerdeki zararların giderilmesi için finansman, teşvik ve hibe imkanlarını sunmaya devam ediyor. Kahramanmaraş depremleri, binlerce yurttaşın canını alırken, Türkiye’nin ekonomik yükünü de oldukça artırdı. İmalat sanayiinde 8 bin 599 firma için toplam hasar 81 milyar 155 milyon TL olarak belirlenirken, 2023 yılında deprem bölgesindeki toplam ihracat bir önceki yıla göre yüzde 13 oranında azaldı. Ayrıca, çeşitli programlar aracılığıyla bölgedeki esnafa 41 milyar 451 milyon lira kaynak sağlandı ve depremden etkilenen işletmelere Hazine kefaletiyle 30 milyar 529 milyon lira kredi desteği sunuldu.
TOPLAM YÜKÜMLE İLGİLİ HESAPLAMALAR
Depremin Türkiye ekonomisi üzerindeki toplam yükü, esnafın gelir kayıpları, makroekonomik etkiler ve sigortacılık sektörü kayıpları da hesaba katıldığında yaklaşık 103.6 milyar dolar seviyesine ulaştı. İmalat sanayiinde 8 bin 599 firma için kaydedilen toplam hasarın içinde, bina hasarı 31 milyar 117 milyon TL, makine hasarı 24 milyar 852 milyon TL ve stok hasarı ise 15 milyar 126 milyon TL oldu. 2023 yılı içinde, bölgedeki ihracattaki düşüş, Türkiye’nin genel ihracatını ise sadece yüzde 1 oranında artırarak etkiledi. 2023 yılı bütçe açığının yükselmesinde de deprem harcamaları önemli bir rol oynadı. Geçen yılki yüzde 5.2 olan bütçe açığının yüzde 3.2’sini depremin neden olduğu masraflar oluşturdu.
HARCADILAN KAYNAKLAR VE GELECEK PLANLAMALARI
2023’te, merkezi bütçeden deprem zararlarının giderilmesi amacıyla 1 trilyon lira harcama gerçekleştirildi. 2024 yılı için ise deprem harcamalarının 1 trilyon 28 milyar lira olması bekleniyor. Orta Vadeli Program’da, 2024 yılı için deprem kaynaklı giderlerin milli gelire oranı yüzde 2.5; 2025 yılı için yüzde 0.9 ve 2026 yılı için ise yüzde 0.8 olarak hedeflendi. 2023 yılı sonuna kadar, deprem yaralarının sarılması için devlet bütçesinden yapılan harcama 2.6 trilyon TL’yi buldu. Bu yıl için ayrılan bütçede, afet risklerinin azaltılması ve deprem bölgesindeki ihtiyaçların karşılanmasına yönelik 584 milyar lira kaynak tahsis edildi.
ESNAFA DESTEK VE İSTİHDAM ADIMLARI
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, depremlerin meydana geldiği bölgede esnaf ve sanatkarlara, Şubat-Kasım 2023 döneminde Halkbank tarafından 1 yıl geri ödemesiz, 5 yıl vadeli kredi desteği sağlandı. Bu dönemde, 27 bin 202 esnafa toplam 6.7 milyar lira kredi desteği verildi. Şubat 2023 ile Aralık 2024 döneminde, kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla ya da doğrudan Halkbank’tan sağlanan toplam kredi tutarı ise 41 milyar 451 milyon 736 bin 645 lira oldu. Aynı zamanda, deprem sonrası mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi amacıyla 2024 yılında 21 bin işletmeye 7.3 milyar lira destek ödemesi yapılması planlandı.
İSTİHDAM VE EĞİTİM PROGRAMLARI
Bölgedeki istihdamın sürdürülebilmesi için İŞKUR koordinasyonunda çeşitli programlar hayata geçirildi. Toplum Yararına Program (TYP) ile birlikte bölgeye 77 binden fazla istihdam kontenjanı sağlandı ve yaklaşık 15 milyar lira kaynak tahsis edildi. Ayrıca, 111 binden fazla kişiye “Kısa Çalışma Ödeneği” kapsamında toplamda yaklaşık 1 milyar lira ödeme yapıldı. “Nakdi Ücret Desteği” olarak ise 82 bin kişiye yaklaşık 700 milyon lira destek verildi.
GÜVENLİ YERLEŞİM VE YENİ PROJELER
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, deprem bölgesinde yapılan çalışmalar hakkında bilgi verirken, “Deprem bölgesinde iş yerini açmayan 2025 sonu itibarıyla tek bir depremzede kardeşimiz kalmayacak” değerlendirmesinde bulundu. Hükümetin, bu felaketin etkilerini ortadan kaldırmak için bugüne kadar 2 trilyon lirayı aşan yatırım yaptığı bildirildi. Yarısı Bizden projesi ile 750 bin TL hibe ve kredi verilerek, vatandaşların inşa süreçlerinde destek olunduğu da ifade edildi.
